Վահէ Հովհաննիսեան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Ակնյայտ է, որ վարչապետի փոփոխութիւնը շարժման հիմնական պահանջն է, պրոցեսի առաջին տրամաբանական հանգրուանը։ Եւ միանգամայն հասկանալի է լայն շրջանակների ու տարբեր խմբերի բնական հաւաքական պահանջը՝ լսել (ձեւակերպել, ընտրել, որոշել) նոր վարչապետի թեկնածուի անունը։ Մենք գնում ենք դրան։ Սա է տրամաբանութիւնը, եւ սա է ուզում հասարակութիւնը։
Նոր վարչապետի թեկնածուի անուան հրապարակումը միանգամից ստեղծելու է նոր իրավիճակ՝ անկախ նրանից, թէ գործող իշխանութիւնն ինչ տեխնիկական խնդիրներ կստեղծի գրանցման շուրջ։ Գուցէ մենք սա հիմա լաւ չենք պատկերացնում, բայց դա լինելու է, եւ նոր իրավիճակը մէզ համար նոր խնդիրներ է ձեւակերպելու ու նաեւ աշխատանքի նոր հնարաւորութիւններ տալու։ Այն է՝ իշխանութիւնը միայն վարչապետը չէ, եւ խորքային փոփոխութիւնները, որոնց մասին է հէնց այս շարժումը, հնարաւոր չէ իրականացնել մէկ հոգու փոփոխութեամբ։ Իսկ հարցի միւս, նոյնքան կարեւոր կողմը պետական ներքին կայունութեան ապահւումն է, պետութեան ներքին հոմէոստազի ապահւումը։
Փոփոխութիւններ եւ կայունութիւն
Առաջին փուլի փոփոխութիւնները չէն կարող սահմանափակուել միայն վարչապետի փոփոխութեամբ։ Դա չի տա բաւարար արդիւնք։ Ոչ ոք չի չեղարկել արտաքին ռիսկերը, եւ մենք դա 24 ժամ պէտք է յիշէնք։ Արագ փոփոխութիւնների ծաւալը պէտք է ներառի.
1. Վարչապետի փոփոխութիւն
2. Անվտանգութեան խորհրդի կազմի փոփոխութիւն (որպէս կոլեկտիւ պատասխանատուութեան մարմին պէտք է ներառի գիտելիք ու փորձ ունեցող գործիչների՝ կարեւորագոյն հարցերը քննարկելու համար, ու որպէս հակակշիռ «նորերի» իշխանութեան)
3. Նախագահի փոփոխութիւն (չափազանց կարեւոր է պետական կարեւորագոյն ինստիտուտի վերակենդանացման ու ներքին հաշտութեան ու այլ կարեւոր պրոցեսների երաշխաւորը լինելու համար)
4. ԱԺ նախագահի փոփոխութիւն
Կայունութեան ապահւում
Վերը նշուած կէտէրի իրականացման պարագայում.
ա. Աժ-ն պէտք է շարունակի իր բնականոն աշխատանքը, եւ ՔՊ խմբակցութիւնը պէտք է շարունակի իր բնականոն աշխատանքը։
բ. Փոխնախարարների մակարդակով՝ ցանկութեան եւ ունակութիւնների դէպքում, պէտք է շարունակուի բնականոն աշխատանքը։ Այսինքն պէտք է ոչ թէ խնդիր չդնել, այլ առաւելագոյնս բացառել փոխնախարարների կադրային ջարդը։
գ. Պետական համակարգը, քաղծառայողների համակարգը շարունակում են իրենց բնականոն աշխատանքը։ Դա պետութեան համակարգն է, եւ ոչ՝ փոփոխուող իշխանութիւնների։
դ. Բացառւում է ուժային եւ իրաւապահ համակարգերում պատահական, անգամ՝ վաստակած «շարժման տղերքի» նշանակումը։ Մենք 1991-ից դա գիտենք՝ ինչ է դա եւ ինչի է բերում։ Միայն մասնագէտներ, պրոֆէսիոնալներ՝ համակարգի ներսից կամ համակարգերում աշխատած։
Նոր խաղի կանոններ
Ա/ Պետական համակարգ պէտք է վերադառնան փորձառու մասնագէտները, ովքեր անարդարացիօրէն հեռացուել են կամ չէն ցանկացել աշխատել այս կառավարութեան հետ (դիւանագէտներ, սպաներ եւ այլն)։
Բ/ Բացառել «արհեստական քուոտաւորուած մասնակցութեան» սկզբունքը՝ էսքան մարդ այսինչի կողմից, այսքան՝ այնինչի։ Եթէ փոփոխութիւնները կատարւում են համաժողովրդական ճնշման տակ, ապա «ֆորմալ ազդեցիկների» ինստիտուտը կորցնում է իր գինը։ Պետութիւնը կարիք ունի գրագէտ, ունակ մարդկանց, այլ ոչ թէ՝ սրա կամ նրա ներկայացուցիչների։
Բ/ Կոշտ ձեւով պէտք է կասեցուի ֆեյքերի ֆաբրիկայի գործունէութիւնը եւ սկսուի լուրջ բաց հետաքննութիւն՝ պարզելու համար, թէ ինչ մեխանիզմներով, ինչ փողերով, ինչ կազմերով է իրականացուել մեդիայ տեռորը հայ հասարակութեան հանդէպ։ Սա շատ կարեւոր է՝ հասարակութեան սթափ բանականութիւնը վերականգնելու, ներքին հաշտութեան մթնոլորտի եւ առողջանալու պրոցեսի համար։
Գ/ Պետք է բացառել որեւէ անյատական կամ ինստիտուցիոնալ վրէժ, անձնական քինախնդութիւն, անձնական հողի վրայ վատութիւն՝ նոր «նախկինների» դէմ։ Սա պէտք է լինի գերիշխող մթնոլորտը ու նաեւ՝ ուժայինների յստակ պարտականութիւնը։
