Ս.թ. հոկտեմբերի 12-ին Ազգային կոմիտէի նախաձեռնութեամբ կազմակերպուել էր «Հայաստանի անվտանգութեան սպառնալիքները, դրանց չէզոքացման ուղիները, ընդդիմադիր շարժման յետագայ կազմակերպումն ու գործունէութիւնը» թեմայով քննարկում, որին մասնակցել են Հայաստանում գործող ընդդիմադիր քաղաքական-հասարակական ուժերի մի քանի տասնեակ ներկայացուցիչներ, անհատ հանրային գործիչներ։
Քննարկմանը Ազգային կոմիտէի համակարգող Վազգէն Մանուկեանը հանդէս է եկել ներածական ելոյթով:
Քննարկումն ընթացել է հետեւեալ հարցերի շրջանակում.
1.Արտաքին եւ ներքին միջավայրից բխող անվտանգութեան սպառնալիքներ
2.ՀՀ ապագայ իշխանութիւնների հրատապ առաջնահերթութիւններն ազգային խնդիրների լուծման եւ անվտանգութեան սպառնալիքների դիմակայման գործում
3.Ընդդիմադիր շարժումների գնահատականը եւ հանրային պահանջներն ընդդիմութիւնից
4.Ընդդիմադիր նոր շարժման գաղափարական հայեցակէտէր եւ գործառնական առաջարկութիւններ
5.Ընդդիմադիր նոր շարժման կողմից հանրային հաղորդակցութեան թեզեր, սկզբունքներ եւ եղանակներ
6.Ազգային կոմիտէի վերակազմակերպում ու ընդդիմադիր շարժման նոր ձեւաչափի սահմանում։
Քննարկման մասնակիցները իրավիճակի վերաբերեալ գնահատականներին զուգահեռ նաեւ մեծաթիւ արժէքաւոր առաջարկութիւններ են ներկայացրել, որոնք ամփոփուել են Ազգային կոմիտէի աշխատանքային խմբի կողմից՝ յետագայ գործողութիւնները կազմակերպելու նպատակով:
Ստորեւ ներկայացնում ենք Վազգէն Մանուկեանի ելոյթը Ազգային կոմիտէի նախաձեռնած քննարկմանը․
«Մեր առջեւ դրուած 4 խնդիրները
Ողջ աշխարհի աչքի առաջ՝ ռուս խաղաղապահ զօրքերի ներկայութեամբ (որոնց Արցախում գտնուելու միակ նպատակը տեղի բնակչութեան պաշտանութիւնն էր), Ադրբեջանի կողմից տեղի ունեցան յարձակումներ բնակչութեան վրայ, ունեցանք բազմաթիւ զոհեր, տեղի ունեցաւ ցեղասպանութիւն, եւ Արցախի ողջ բնակչութիւնը բռնագաղթեց Հայաստան։
Բայց եթէ որեւէ մէկը մտածում է, որ դրանով Արցախի հարցը լուծուեց, չարաչար սխալւում է։ Այս հարցը մնում է որպէս չլուծուած կոնֆլիկտ միջազգային քաղաքականութեան հարթակում:
Մեր նպատակն է.
Խնդիր 1-ին՝ վերադարձնել արցախահայութեանը Արցախ, որտեղ բնակչութիւնը պէտք է գտնուի ՄԱԿ-ի մանդատով միջազգային ուժի պաշտպանութեան տակ: Վերականգնել Մինսկի խմբի աշխատանքները՝ որոշելու Արցախի կարգավիճակը: Մինչ այդ Արցախը չի ենթարկուելու Ադրբեջանի օրէնքներին, այլ ապրելու է ինքնուրոյն կեանքով: Մենք ամէն ինչ անելու ենք, որ հասնենք դրան։ Նաեւ գիտենք, որ ներկայ իշխանութիւնը ոչ միայն չի զբաղուի դրանով, այլեւ կը լինի մեծ խոչընդոտ այդ ծրագիրն իրագործելու ճանապարհին, հետեւաբար պէտք է ազատուել այդ իշխանութիւնից։
Ոմանց թւում է, թէ Արցախի հարցը այս կամ այն ձեւով լուծուեց, եւ Հայաստանը կարող է հանգիստ ապրել։ Նորից ասեմ, որ չարաչար սխալւում են։ Հայաստանին սպասւում է նոյնը, ինչ տեղի ունեցաւ Արցախում։
Այն չարաբաստիկ փաստաթուղթը, որն անուանում են խաղաղութեան պայմանագիր, եւ Ռուսաստանն ու Արեւմուտքն անընդհատ մեր դիմաց են դնում, թէ կնքեք այդ պայմանագիրը, եւ խաղաղութիւն կը լինի, այդ պայմանագիրը, ընդհակառակը, նոր պատերազմի սկիզբ է նշանակում։ Այդ պայմանագրի մէջ կայ անկլաւների հարցը։ Աշխարհի բոլոր քաղաքական գործիչները հասկանում են, որ անկլաւ՝ նշանակում է պատերազմ՝ լինի դա Պաղեստինում, Կոսովոյում, թէ մէկ այլ տեղ։
Բացի դրանից, Ադրբեջանը Հայաստանի ներսում եւ Հայաստանի սահմանների վրայ վերցրել է ամենաստրատէգիական նշանակութիւն ունեցող բարձունքները։ Այսինքն մենք ամբողջութեամբ գտնուելու ենք Ադրբեջանի վերահսկողութեան տակ՝ եւ՛ անկլաւներով, եւ՛ այդ գրաւեալ բարձունքներով։ Դրանցից իւրաքանչիւրը բաւարար է սպառնալիքի տակ պահելու Հայաստանը եւ սպասելու յարմար պահի:
Կարող է հարց հնչել՝ բայց ինչո՞ւ Ադրբեջանը պէտք է պատերազմ անի։ Անելու է։ Իրենց նպատակները շատ հեռուն գնացող են։ Ե՛վ Թուրքիայում, եւ՛ Ադրբեջանում ստեղծում են Հայաստանի տեղանքների անուններով հայրենակցական միութիւններ։ Նրանք ուզում են ապացուցել, որ հայերը եկուոր են եւ այստեղ պետութիւն ունենալ չէն կարող։
Նիկոլ Փաշինեանը ոչ միայն ջնջեց 1988 թուից եկած յաղթանակները, այլեւ մէզ հետ է մղում 150 տարի։ Ինչպէս 150 տարի առաջ, Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի նպատակն է ստեղծել մի իրավիճակ, որտեղ կը լինէն հայկական համայնքներ, բնակավայրեր, որտեղ հայերն ապրում են, բայց չի լինի հայկական պետութիւն, եւ հայութիւնը հետզհետէ կուերանայ ոչ միայն ֆիզիկապէս, այլեւ որպէս պատմական, մշակութային քաղաքակրթութիւն:
Այս խնդիրն արդէն որեւէ քաղաքական կուսակցութեան խնդիր չէ։ Սա ամբողջ հայութեան գոյութեան հարցն է։ Հետեւաբար ամբողջ հայութիւնն իր բոլոր կարողութիւններն աշխարհով մէկ պէտք է գումարի, որ մենք կարողանանք այս վիճակից դուրս գալ։
Խնդիր 2-րդ՝ պէտք է ստեղծել համահայկական ճակատ, որտեղ կը ներգրաւուի ոչ միայն Հայաստանի բնակչութիւնը, այլեւ Սփիւռքը, ազգային կառոյցները, եւ տեղի կ’ունենայ համահայկական կարողութիւնների գումարում: Դրանով պէտք է զբաղուել անյապաղ։
Եթէ պատերազմ սկսուի, մենք ունե՞նք դաշնակիցներ։ Ոչ, մենք չունենք դաշնակիցներ, մենք ունենք պոտենցիալ դաշնակիցներ։ Սիւնիքի, Սիւնիքի միջանցքի համար Իրանը բնական դաշնակից է, բայց ո՛չ մնացած արհաւիրքի համար, որը մէզ սպասւում է։
Ճակատ ստեղծելու հետ մէկտել հայ ժողովուրդը պէտք է յայտարարի, որ պատրաստ է մինչեւ վերջ պայքարել իր հայրենիքի համար։ Պատէրազմել, պայքարել մինչեւ վերջ, ոչ թէ անընդհատ խուսափել պատերազմի մասին խօսելուց։ Եթէ մենք չկարողանանք մեր հայրենիքը պաշտպանել, ոչ մի դաշնակից էլ չենք ունենայ։ Յենց որ մենք ցոյց տանք մեր կամքը, մեր վճռականութիւնը, մենք կ’ունենանք բազմաթիւ դաշնակիցներ։
Պոտենցիալ դաշնակիցներ շատ ունենք, որոնք իրական դաշնակից կը դառնան միայն այդ դէպքում։
Խնդիր 3-րդ՝ Հայաստանում եւ Սփիւռքում պէտք է լինի ազգային, ռազմահայրենասիրական հոսանք։ Մենք ունենք բանակ, բայց ժողովուրդն էլ պիտի պատրաստ լինի պայքարել իր հողի, իր պետականութեան, իր անվտանգութեան, իր ապագայի ու բարեկեցութեան համար։
Այս բոլոր հարցերի լուծման համար պէտք է փոխել իշխանութիւնը։ Ընդհանրապէս աշխարհի համար այնքան անբնական է այն, ինչ կատարում է Հայաստանի իշխանութիւնը։ Ես կարծում եմ, որ աշխարհի բոլոր ղեկավարներն արհամարհանքով են վերաբերւում անձամբ Նիկոլ Փաշինեանին եւ մասամբ նաեւ մէզ, որ ունենք այդպիսի ղեկավար։
Փորձեր կատարուեցին իշխանութիւնը փոխելու, ոչ մէկը յաջողութեան չբերեց։ Վերջին փորձն այս պոռթկումն էր, որ տեղի ունեցաւ Արցախում վերջին իրադարձութիւնների ֆոնին։
Ոտքի վրայ կազմաւորուեց մի կոմիտէ, փորձ արուեց մի քանի օրում իշխանութիւն փոխել՝ ժողովրդին ոտքի հանելով, չյաջողուեց։ Ինչքանով էր մեղաւոր կոմիտէն, ինչն էր իրականութիւնը, դեռ մի կողմ դնենք։ Առջեւում մէզ սպասում են այնպիսի իրադարձութիւններ, որ մենք իրաւունք չունենք սպասելու, մենք պէտք է աշխատանքներ տանենք եւ ամէն պահի պատրաստ լինենք փոխել իշխանութիւնը, ոչ թէ սպասենք պոռթկումների:
Այս պահից Հայաստանի բոլոր բնակավայրերում, բուհերում, բոլոր պետական եւ ոչ պետական կառոյցներում, ամէն տեղ պէտք է ստեղծուէն մարմիններ, որոնք համագործակցում են իրար հետ՝ պատրաստ լինելով միաժամանակ ոտքի կանգնել եւ փոխել իշխանութիւնը:
Մինչեւ մենք մեծ աշխատանք չկատարենք այդ ուղղութեամբ, հնարաւոր չէ իշխանութիւնը փոխել։ Եթէ ողջ ժողովուրդը ոտքի կանգնի, իշխանութեան փոփոխութիւնը իրաւաբանօրէն կձեւակերպուի իմպիչմենթով, Նիկոլն ինքնակամ հրաժարական կը տայ-կգնայ, թէ ժողովուրդը նրան կվռնդի այլ եղանակով, դա արդէն ժամանակը ցոյց կը տայ:
Խնդիր 4-րդ՝ հիմա հարցը ոչ թէ խօսելն է, թէ ինչպէս է վերջում իշխանափոխութիւնը լինելու, այլ թէ ոնց ենք կազմակերպելու, որ X օրը ամբողջ ժողովուրդը ոտքի կանգնի եւ 1-2 օրում հարցը լուծի։ Կկարողանա՞նք այդ խնդիրը լուծել, Հայաստանը կփրկուի, չկարողանանք, ուրեմն իզուր տեղը ժամանակ ենք կորցնում։
Թուարկուած խնդիրների լուծումն այժմ գուցէ թւում է անիրատեսական, բայց նախ կարեւոր է այդ խնդիրների ձեւակերպումը, եւ երբ մէզ յաջողուի ձեւաւորել աշխարհը հասկացող, ժամանակի մարտահրաւէրները կանխատեսող ազգային իշխանութիւն, որն ապահովի նաեւ ժողովրդի միասնութիւնը եւ ստեղծի արդար պետութիւն, այդ խնդիրների լուծումը կը դառնայ ընդամէնը ժամանակի հարց:
Երբ այս կոմիտէն ստեղծուեց, յաւակնութիւն չուներ ներկայացնելու ողջ ժողովրդի պահանջներն ու կարծիքները։ Մենք ինքներս այժմ քննարկում ենք կայ՛մ ձեւափոխել կոմիտէն, կայ՛մ լուծարել, ստեղծել նորը՝ ներգրաւելով նոր ուժերի։
Հիմա Հայաստանում մի նոր պրոցես է գնում՝ Հայաստանի ապագայով մտահոգ եւ ուղիներ փնտրող երիտասարդական խմբեր կան, ինքս անձամբ եւ կոմիտէի միւս անդամները հանդիպել ենք այդ խմբերի հետ: Ապագայ ունեցող երիտասարդական հոսանք է գնում, եւ մենք պէտք է ժամանակակից երիտասարդութեանը ներգրաւենք այդ նոր մարմնի մէջ, որը կղեկավարի շարժումը։
Այսօրուայ խորհրդակցութեան նպատակն այն չէ, որ ընդունենք ինչ-որ փաստաթուղթ կամ յայտարարութիւն, նպատակն այն չէ, որ ամփոփենք ինչ-որ արդիւնքներ, նպատակն այն է, որ այս քննարկմամբ սկսուի մի նոր էտապ՝ կազմակերպական, քաղաքական, քարոզչական նոր էտապ։ Մենք դրա հիմքը պիտի դնենք»։
