Փետրուարի 20-24-ը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, նախագահութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հաեօց Կաթողիկոսի եւ ատենապետութեամբ Կ. Պոլսի Հաեօց Պատրիարք Ամենապատիւ Տ. Սահակ արքեպիսկոպոս Մաշալեանի տեղի ունեցաւ Գերագոյն հոգեւոր խորհրդի ընդլայնուած կազմով ժողովը:
Ամենայն Հաեօց Կաթողիկոսի ողջոյնի եւ օրհնութեան խօսքից յետոյ ժողովը վարելու հրաւիրուեց Արեւմտեան Եւրոպայի Հայրապետական պատուիրակ եւ Վատիկանում Ամենայն Հաեօց Կաթողիկոսի ներկայացուցիչ Տ. Խաժակ արքեպիսկոպոս Պարսամեանը:
Հայաստանի ու Արցախի շուրջ ընթացող զարգացումների, երկրի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրների, արցախահայութեան իրաւունքների պաշտպանութեան, նրանց ուղղուած սոցիալական աջակցութեան եւ Արցախի հոգեւոր-մշակութային ժառանգութեան պահպանութեան ուղղութեամբ իրականացուած նախաձեռնութիւնների վերաբերեալ զեկոյցներով հանդէս եկան Մայր Աթոռի Սոցիալական Ծառայութեան վարչական խորհրդի ատենապետ Տ. Գեւորգ եպիսկոպոս Սարոյեանը, Մայր Աթոռի Արցախի հոգեւոր-մշակութային ժառանգութեան հարցերով գրասենեակի տնօրէն Տ. Գարեգին վարդապետ Համբարձումեանը, Իրաւունքի եւ արդարութեան կենտրոն «Թաթոյեան» հիմնադրամի տնօրէն Տիար Արման Թաթոյեանը։
Քննարկման ընթացքում Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը դատապարտելի նկատեց հրադադարի պայմաններում Ադրբեջանի անթաքոյց ծաւալապաշտական նկրտումները, Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ շարունակուող ադրբեջանական զինուած ուժերի ոտնձգութիւնները եւ թշնամանքի ու հայատեացութեան քարոզչութիւնը։ Հայրենիքի առջեւ ծառացած անվտանգային հիմնախնդիրների յաղթայարման, Արցախի ժողովրդի իրաւունքների պաշտպանութեան հարցում Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը կենսական եւ կարեւոր համարեց համազգային միաբանութիւնը, ազգային կառոյցների ներուժի արդիւնաւետ կենտրոնացումը, Հայաստան եւ սփիւռք յարաբերութիւնների առողջացումն ու գործակցութեան պատշաճ կազմակերպումը։
Ժողովականները նաեւ աղօթք բարձրացրեցին օրեր առաջ Սիւնիքի Ներքին Հանդ գիւղի հայկական դիրքերի ուղղութեամբ ադրբեջանական ագրեսիայի պատճառով զոհուած զինծառայողների հոգիների խաղաղութեան եւ վիրաւորների շուտափոյթ ապաքինման համար։
Անդրադարձ կատարուեց Ադրբեջանի կողմից որդեգրուած Արցախի հոգեւոր-մշակութային ժառանգութեան թիրախաւորման ու իւրացման քաղաքականութեանը, պատմամշակութային արժէքների, պատմական սրբատեղիների ու շիրիմների պղծման ու ոչնչացման դէպքերին։ Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը կարեւորեց Մայր Աթոռի Արցախի հոգեւոր-մշակութային ժառանգութեան հարցերով գրասենեակի հետեւողական ջանքերը միջազգային հանրութեանն իրազեկելու Արցախի յուշարձաններին սպառնացող վտանգների մասին։
Տեղեկացուեց նաեւ, որ իրականացուող սոցիալական ծրագրերի շրջանակներում անցնող ամիսներին Եկեղեցին կեցութեան պայմաններով ապահովել եւ նիւթական աջակցութիւն է տրամադրել բռնի տեղահանուած բազում արցախահայերի, մասնաւորաբար ուշադրութեան կենտրոնում են եղել զոհուածների եւ չորս ու աւելի անչափահաս երեխաներ ունեցող ընտանիքները: Ընդգծուեց սոցիալական ծրագրերի շարունակականութիւնը ապահովելու համար նոր միջոցների ներգրաւման անհրաժեշտութիւնը։
Եկեղեցի-պետութիւն յարաբերութիւններին եւ հանրակրթութեան ոլորտում իրականացուող փոփոխութիւնների մասին զեկոյցներ ներկայացրեցին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի դիւանապետ Տ. Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրեանը եւ ՔԴԿ տնօրէն Տ. Զաքարիայ ծայրագոյն վարդապետ Բաղումեանը։
Արձանագրուեց, որ Եկեղեցի-պետութիւն ոչ բնականոն յարաբերութիւնների պատճառով լուծման կարօտ են մնացել ազգային-հոգեւոր նշանակութեան մի շարք առանցքային հիմնախնդիրներ՝ առնչուած օրէնսդրական, կրթական, մշակութային, սրբավայրերի պահպանութեան կարեւորագոյն ոլորտներին։
Ժողովականները մտահոգութիւն արտայայտեցին, որ հանրակրթութեան ոլորտում իշխանութիւնների որդեգրած քաղաքականութեան արդիւնքում հարուածի տակ են յայտնուել հայագիտական առարկաները, մասնաւորաբար կոպտագոյն սխալներով, բացթողումներով եւ կամայական մօտեցումներով աղճատուել եւ ձեւախեղուել է Հաեօց պատմութեան բովանդակութիւնը։ Վերահաստատելով իր դիրքորոշումը ԳՀԽ եզրայեանգեց, որ օրինական բոլոր ճանապարհներով պէտք է հանրակրթութիւնը զերծ պահել ինչպէս հակագիտական, այնպէս էլ հակազգային հոսանքների եւ գաղափարների ազդեցութիւնից։
Մասնաւոր անդրադարձ կատարուեց նոր Սահմանադրութիւն ընդունելու վերաբերեալ ՀՀ իշխանութիւնների մտադրութեանը։ Ընդգծելով, որ ՀՀ Սահմանադրութեան հիմքն են կազմում ազգային-հոգեւոր կեանքի խորհրդանիշերը, մեր ժողովրդի նուիրական անցեալի յիշատակներն ու իրադարձութիւնները եւ ազգային մեր իղձերն ու ձգտումները՝ ժողովականներն անթոյլատրելի համարեցին այդ արժէքների որեւէ նսեմացում կամ անտեսում հանրային քննարկումներում, առաւել եւս նոր Սահմանադրութեան ընդունման համատեքստում։
Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը խիստ տարակուսելի համարեց նոր Սահմանադրութիւն ընդունելու նախաձեռնութիւնը յատկապէս, երբ հանրային ստուար շրջանակներում այն ընկալւում է նաեւ որպէս հետեւանք արտաքին հարկադրանքի։ Արձանագրուեց, որ նոր Սահմանադրութեան ընդունման վերաբերեալ Հայաստանի բարձրաստիճան տարբեր պաշտօնեաների, ինչպէս նաեւ Ադրբեջանի նախագահի խօսոյթը միայն խորացնում է առկայ կասկածները։
Քննութեան առնելով «Ընտանիքում բռնութեան կանխարգելման, ընտանիքում բռնութեան ենթարկուած անձանց պաշտպանութեան եւ ընտանիքում համերաշխութեան վերականգնման մասին» օրէնքում առաջարկուող փոփոխութիւնները ԳՀԽ խիստ կարեւորութեամբ ընդգծեց, որ օրէնքում առաջարկուող յաւելումները չպէտք է հակասէն մեր ժողովրդի՝ ընտանիքի նուիրական պատկերացումներին ու քրիստոնեական ընկալումներին եւ չպէտք է տեղիք տան մերժելի տարընկալումների։
Մայր Տաճարի հիմնանորոգութեան ընթացքի եւ վերաօծման, ինչպէս նաեւ Միւռոնօրհնութեան արարողութիւնների կազմակերպական աշխատանքների վերաբերեալ զեկոյցներով հանդէս եկան Մայր Աթոռի դիւանապետ Տ. Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրեանը եւ լուսարարապետ Տ. Մուշեղ եպիսկոպոս Բաբայանը:
Ժողովականները նաեւ այցելեցին Մայր Տաճար եւ ծանօթացան հիմնանորոգութեան ընթացքին։ Ողջունելով կատարուած աշխատանքները՝ ԳՀԽ անդամներն արձանագրեցին, որ Մայր Տաճարի հիմնանորոգութեան աշխատանքները աւարտական փուլում են։ Որոշուեց Մայր Տաճարի վերաօծման եւ Միւռոնօրհնութեան արարողութիւնները կազմակերպել սոյն թուականի սեպտեմբերի 28-29-ին՝ Ս. Գեւորգ զօրավարի եւ Վարագայ Ս. Խաչի տօներին։ ԳՀԽ թելադրեց Մայր Տաճարի վերաօծման, Միւռոնօրհնութեան եւ հարակից միջոցառումների համակարգող յանձնախմբին իրականացնել Տաճարի վերաօծման ու Միւռոնօրհնութեան արարողութիւնների կազմակերպչական աշխատանքները։
Ժողովի ընթացքում ներկայացուեցին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի 2023 թուականի գործունէութեան տեղեկագիրը, ֆինանսական տարեկան հաշուետուութիւնը եւ Վերստուգիչ յանձնախմբի զեկոյցը։ Ներկայացուեցին նախորդ տարում Հայաստանում եւ սփիւռքի համայնքներում իրականացուած հոգեւոր-քարոզչական, մշակութային, կրթական եւ սոցիալական բնոյթի ծրագրերը։
Քննարկման առարկայ դարձան նաեւ Նուիրապետական Աթոռների, թեմերի գործունէութեանը, եկեղեցաւարչական, կանոնական, իրաւական, կրթադաստիարակչական ոլորտներին առնչուող տարաբնոյթ այլ հարցեր։
Գերագոյն հոգեւոր խորհրդի ժողովն աւարտուեց Ամենայն Հաեօց Կաթողիկոսի օրհնութեան խօսքով եւ «Պահպանիչ» աղօթքով:
