Արթուր Մոսիեանի ելոյթը՝ ԱՀ հռչակման 31-ամեակին նուիրուած հանրահաւաքին
Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովի ՀՅԴ խմբակցութեան ղեկավար Արթուր Մոսիեանի ելոյթը՝ ԱՀ հռչակման 31-ամեակին նուիրուած հանրահաւաքին.
«Մեկ անգամ եւս շնորհաւորում ենք բոլորին Արցախի Հանրապետութեան անկախութեան 31-րդ տարեդարձի կապակցութեամբ: 1988թ. սկիզբ առած ազգային-ազատագրական պայքարը աւարտուեց յաղթանակով, եւ 1991թ. այս օրը հռչակուեց Արցախի Հանրապետութիւնը: Այդ տարիները համազգային զարթօնքի, միասնութեան տարիներ էին. Արցախը դարձել էր համայն հայութեան գուրգուրանքի, հպարտութեան եւ արժանապատուութեան սիմուոլը։ Այդ օրերին դրուեց Արցախ-Հայաստան-Սփիւռք եռամիասնութեան հիմքը: Եւ այդ եռամիասնութիւնն այնքան ուժեղ էր, որ դիմագրաւեց 1991-1994թթ. Ադրբեջանի կողմից սանձազերծուած պատերազմին: Մեր հազարաւոր հաեորդիների արեան գնով մենք յաղթեցինք եւ Ադրբեջանին զինադադար պարտադրեցինք: Յաղթեցինք, որովհետեւ միասնական էինք: Նոյնը կատարուեց նաեւ 2016թ.-ին: Մեր միասնութեան շնորհիւ թշնամին հետ շպրտուեց եւ չկարողացաւ հասնել զգալի յաջողութիւնների: Նորից յաջողեցինք, որովհետեւ միասնական էինք:
Իրաւամբ, ամէն տօն օր ունի իր խորհուրդը, եւ սեպտեմբերի 2-ի խորհուրդը կարելի է համարել մեր ոգու, հայի տեսակի եւ միասնութիւնը ասոցացնող խորհրդանիշ: Դժբախտաբար, նոյնը չենք կարող ասել 2020թ.-ի մասին: Երբ 2020թ. պատերազմը մուտք գործեց մեր տունը, մենք ունէինք պառակտուած հասարակութիւն, պարալիզացուած պետական համակարգ: Եւ ամէն ինչը պարտութեամբ վերջացաւ: Այդ պարտութիւնը մեր ազգի համար համազգային աղէտի վերածուեց: Հազարաւոր մեր եղբայրների կեանքի գնով եւ Ռուսաստանի միջամտութեամբ պատերազմը կանգնեցուեց, եւ ստորագրուեց կապիտուլեացիոն համաձայնագիր: Բայց անգամ այսքանից յետոյ հասարակութիւնը չսթափուեց եւ այս ամէնի վերաբերեալ ցոյց տուեց յարմարուողական մօտեցում՝ չգիտակցելով, որ սա դեռ վերջը չէ: Յարմարուելով սրան՝ մենք ունենալու ենք նոր պարտութիւններ:
Ես այսօր չեմ անդրադառնայ 2020թ. պատերազմի պարտութեան պատճառներին ոչ նրա համար, որ սա որեւէ մէկը կարող է մոռանալ, այլ միայն նրա համար, որ այսօրուայ խորհուրդն ուրիշ է: Պատմութիւնը եւ անկախ հետաքննութիւնը ժամանակի ընթացքում անպայման անդրադառնալու են 2018թ. ՀՀ իշխանափոխութեանը, օտար ուժերի ներգրաւուածութեանը, ինչպէս նաեւ պարզելու են օրուայ իշխանութիւնների կատարած աշխատանքը, արդեօ՞ք սա ապաշնորհութեան, ապիկարութեան, թէ դաւադիր պլանի միտումնաւոր իրագործում էր: Բայց հաւատացեք՝ այս հարցերին անդրադառնալու ժամանակը մենք պարզապէս չունենք: Այսօր Արցախը կանգնած է պետականութիւնը կորցնելու վտանգի առաջ, ուստի մենք պէտք է համախմբուենք համայն հայութեանը՝ փրկելու Արցախը եւ ապա Հայաստանը:
Երբ ձեւակերպելու լինենք Արցախի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրները, դրանք բազում են, բայց հիմնականը երեքն է. առաջինը մեր ժողովրդի պաշտպանութեան, անվտանգութեան հարցն է, երկրորդն Արցախի կարգավիճակի հարցն է միջազգային ասպարէզում, եւ երրորդը՝ պատերազմի հետեւանքով մէզ բաժին հասած այն հումանիտար աղէտների հետեւանքների վերացումը, մեր բռնի տեղահանուած հայրենակիցներին բնակարանով ապահովելը եւ հայրենիք վերադարձնելը: Բանակցային գործընթացի վերջին վայրիվերումները, իրականութեան հետ կապ չունեցող կեղծ խաղաղութեան օրակարգերը ցոյց են տալիս, որ Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւնները գնում են սխալ ճանապարհով: ԱՀ Ազգային ժողովի՝ ապրիլի 14-ի ընդունած որոշման մէջ յստակ նշուել են այն կարմիր գծերը, որոնց հատումը որեւէ մէկի կողմից անընդունելի է: Քաղաքական դաշտի որոշ բախտագուշակներ վերը նշուած խնդիրների լուծմամբ զբաղուելու փոխարէն մեր իրաւունքների պաշտպանութեանն ուղղուած մեր յայտարարութիւններ ու շատ առաջարկութիւններ անուանում են արկածախնդրութիւն:
Մենք յայտարարում ենք, որ դէմ ենք ցանկացած արկածախնդրութեան: Միեւնոյն ժամանակ նշում ենք, որ արկածախնդրութեան հակառակը վախուորած, ծնկաչոք յարմարուողական կեցուածքը չէ, պէտք է կարողանալ կամաց-կամաց ուղղել մէջքը, ամուր կանգնել եւ հող նախապատրաստել՝ ժամանակի ընթացքում մեր հիմնական խնդիրների լուծման համար: Ժողովրդի առկայ բարոյահոգեբանական վիճակը հետեւանք է ոչ միայն եւ ոչ այնքան Ադրբեջանի կողմից յաճախակի դարձած սադրանքների, այլեւ Արցախի եւ Հայաստանի իշխանութիւնների կողմից ձեւակերպուած հիմնական խնդիրները լուծելու կամքի եւ գործողութիւնների բացակայութեան կամ անբաւարարութեան, որը ծնում է անորոշութիւն եւ պատշաճ հող է դառնում նման իրավիճակի համար: Այս ամէնը կարող ենք եւ պէտք է յաղթահարէնք մեր միասնականութեամբ, իսկ միասնականութեան կարելի է հասնել հասարակութեան բեւեռացումը կանխելով եւ կորցրած վստահութիւնը վերականգնելով:
Ամէն ինչ պէտք է անենք Արցախի օրէցօր թուլացող պետական համակարգն ուժեղացնելու, սուբյեկտայնութիւնը վերականգնելու համար: Ասուածը չի ենթադրում, թէ օրուայ իշխանութիւնը պէտք է եւ կարող է շարունակի այն գործելաոճը, որն այսօր կայ: Պետական պաշտօնները, հաստիքները, պետութեան բոլոր կարողութիւնները պէտք է ծառայէն նշուած խնդիրները լուծելու համար: Միասնականութիւնը հնարաւոր չէ ապահովել նաեւ արդարութեան պակասի պայմաններում: Այս ամէնը պէտք է գիտակցենք եւ անհրաժեշտ հետեւութիւններ անենք: Պետք է դադարեցնենք մեղաւորների փնտրտուքը, չանենք միասնականութիւնը խաթարող, հասարակութիւնը պառակտող որեւէ քայլ եւ համոզուած ենք, որ համազգային մոբիլիզացիայով մենք կը կանխենք պարտութիւնների շղթան:
Վստահութեան ամրապնդման նպատակով հումանիտար տարբեր խնդիրներ լուծելու համար ադրբեջանական կողմի հետ հանդիպումների եւ պայմանաւորուածութիւնների մասին պէտք է տրամադրուի այնքան ինֆորմացիայ, որը զերծ կը պահի հասարակութեան մէջ տարբեր ասեկոսեների եւ շահարկումների արմատաւորումը: Այս պահից սկսած այս ամէնը չանելը եւ նման գործելաոճի շարունակութիւնը բերելու է պետականութեան կորստի եւ հայրենազրկման: Եթէ չսթափուենք, չգիտակցենք պահի ողջ լրջութիւնը, մենք զրկելու ենք ինքներս մէզ մեր հերոսների շիրիմներն այցելելու անգամ բարոյական իրաւունքից:
Հայրենիքը փրկելու միակ ելքը մեր հաւաքականութիւնն է եւ միասնականութիւնը, մենք ունենք այդ ներուժը, համոզուած ենք՝ մենք դեռ ունենալու ենք նոր տօներ եւ բազմաթիւ յաղթանակներ հայի արդար եւ վրիժառու բազուկի շնորհիւ: Ես, դու, մենք, բոլորս պէտք է միաւորուենք եւ կանգնեցնենք այս պարտութիւնների շղթան»:
