ԱՇՈՏ ՇԱՐՈՒՐԵԱՆ
Արդէն քսաներեք տարիներ անցան 1999 թուականի յունիսի 29-ից, երբ Գարեգին վեհափառը (1977-1995 թուականներին` Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Գարեգին Բ. եւ 1995-1999 թուականներին` Ամենայն Հայոց Գարեգին Ա. կաթողիկոս) հեռացաւ մեզանից:
Ահա թէ ինչպիսի՛ գնահատանքի խօսքեր էին հնչում այն ժամանակ լուսահոգի հայրապետի հասցէին.
«Գարեգին վեհափառը 20-րդ դարու երկրորդ կէսի հայ կեանքի ամէնէն շքեղ եւ փայլուն անձնաւորութիւններէն մէկն էր, իմաստուն, խոհեմ, զգաստ, հեռատես, դիւանագէտ անձնաւորութիւն ըլլալէ եւ մնալէ յետոյ` հմուտ աստուածաբան, հոգեւորական, եկեղեցական մեծ գործիչ, հաւատաւոր էքիւմենիստ, ուսուցիչ, գեղեցիկ ճառախօս, գրասէր եւ գրագէտ հայրապետ, բանասէր գիտնական, առաջնորդ, հայ լեզուի ոսկերիչ: Իր այս բոլոր շնորհներով իրեն համար Հայ եկեղեցին փոքր էր: Ատոր համար ինք դարձաւ ճառագայթուն անձնաւորութիւն մը համաշխարհային մակարդակի մը վրայ եւ դարձաւ աշխարհի մէջ ամէնէն շատ ճանչցուած հայերէն մին: Ռահվիրայ եղաւ տարբեր-տարբեր ճակատներու վրայ, որովհետեւ ինք ուր որ եղաւ, ինչ որ ըրաւ, ինչ որ իրագործեց, իրագործեց ամէնէն փայլուն եւ գեղեցիկ կերպով»:
ՄԵՍՐՈՊ ԱՐՔ. ԱՇՃԵԱՆ
Հայաստանում Քրիստոնէութեան
ընդունման 1700-ամեակի
գրասենեակի վարիչ-քարտուղար
«Ափսո՜ս, հազա՛ր ափսոս, որ հայոց 131-րդ կաթողիկոսն այդքան վաղաժամ հեռացաւ մեզանից, եւ այդքան ողբերգականօրէն ընդհատուեց նրա խօսքը, որ շքեղօրէն հնչում էր նրա շուրթերի վրայ` ցուցադրելով հայ լեզուի եւ հայ մտքի մեծագանձ կարողութիւնները: Բարեբախտութիւն է, որ մնացին նրա ազգաշահ գործերը, բազում ու բազմազան աշխատութիւնները, նրա արտասովոր մտքի ու հայութեամբ բաբախող հոգու գրաւոր վկայութիւնները, որոնք շատ անելիք ունեն մեր այս նիւթապաշտ, օրէցօր հայաթափուող ու ոգեթափուող ժամանակներում»:
ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ
«Նորին սրբութիւն Գարեգին Ա. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի պատկերը երկար ժամանակ դրոշմուած կը մնայ մեր բոլորի յուշերում` որպէս Սուրբ Մարդ»:
ՇԱՐԼ ԱԶՆԱՒՈՒՐ
«Իր բարձր առաքինութեամբ, արիութեամբ եւ հսկայական գիտելիքներով Գարեգին Ա. կաթողիկոսն իր մեծ աւանդը բերեց Հայ առաքելական եկեղեցու գործունէութեան եւ Ֆրանսայի ու Հայաստանի բազմադարեայ կապերի ամրապնդման գործում»:
ԺԱՔ ՇԻՐԱՔ
Ֆրանսայի Հանրապետութեան նախագահ
«Նորին սրբութիւնը մեծ յարգանք էր վայելում իր խորը գիտելիքների, իր զօրաւոր համոզմունքների եւ միջեկեղեցական լայն երկխօսութեան հանդէպ իր անկեղծ նուիրուածութեան համար»:
ՊԻԼ ՔԼԻՆԹԸՆ
ԱՄՆ նախագահ
«Հայերը զրկուեցին Գարեգին Ա. իմաստուն հայրապետից եւ հոգեւոր հօրից, իսկ Վրաստանը եւ անձամբ ես զրկուեցինք ընկերոջից ու իմաստուն եղբօրից»:
ԻԼԻԱ Բ.
Համայն Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք
«Իր էքիւմենիք գործակիցներից շատերի համար նորին սրբութիւն Գարեգին Ա. կաթողիկոսը կարծես հոգեւոր հայր էր: Նա ոգեշնչել ու խրախուսել է մեզ իր լայն մտահորիզոնով եւ մարդկութեանը ծառայող միասնական եկեղեցու իր անսասան մտապատկերով»:
ԴՈԿՏ. ՔՈՆՐԱՏ ՌԱՅԶԵՐ
Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի
գլխաւոր քարտուղար
«Նորին սրբութիւնը լայն մտահորիզոնի տէր եւ եռանդուն անձնաւորութիւն էր: Իր ողջ կեանքի ընթացքում նա գործուն մասնակցութիւն բերեց համայն աշխարհում Աստծոյ եկեղեցու միասնականութեանը նպաստելու գործում:
Թէ՛ որպէս Կիլիկիոյ կաթողիկոս եւ թէ՛ որպէս Ամենայն Հայոց կաթողիկոս` նորին սրբութիւնն իրեն դրսեւորեց որպէս աշխարհի ամենաակնառու եկեղեցապետներից մէկը: Նրա բացակայութիւնն աշխարհը խիստ կը զգամ»:
ՃՈՐՃ ՔԵՐԻ
Քենթըրպերիի արքեպիսկոպոս
«Էքիւմենիք այս մեծ ռահվիրան, Տիրոջ հոգեկանութեան լիութեան մէջ արմատացած խորը քրիստոնէական հաւատքով եւ Սուրբ Հոգու առաջնորդութեամբ, մեզ զգալի թուով Էքիւմենիք գրուածքներ եւ աշխատանքներ մատուցեց: Գարեգին կաթողիկոսը ծառայեց Քրիստոսի եկեղեցուն` իր առաքելութեան եւ հաւատքի անմնացորդ նուիրուածութեամբ, իբրեւ յոյսի աղբիւր, սիրոյ եւ համբերութեան, հաստատակամութեան եւ համայն մարդկութեան վերանորոգութեան, մեր Տիրոջ վարդապետութեան ընտրեալ անօթ: Նա քաջութեամբ եւ համոզումով պայքարեց այն նուիրական նպատակի համար, որ քրիստոնէութիւնը պէտք է յաղթահարի անցեալի իր բաժանումներն ու թշնամութիւնները եւ փնտռի եկեղեցու միութիւնը, որի համար մենք բոլորս աղօթում ենք»:
ԲԱՐԴՈՒՂԻՄԷՈՍ Ա.
Կոստանդնուպոլսի Տիեզերական պատրիարք
«Նորին սրբութիւն Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Ա.-ի հետ մենք միացած էինք մտերմութեան խորը կապերով: Ես հիացել եմ իր հոգեւոր մեծութեամբ, եկեղեցու հանդէպ ունեցած իր եռանդուն սիրով եւ համայն քրիստոնեաներին` Քրիստոսի ոչխարների մէկ փարախում միաւորուելու իր տենչով:
Երէկ Վատիկանի պազիլիքայում Սուրբ Պետրոսի եւ Սուրբ Պօղոսի տօնին մատուցած հանդիսաւոր պատարագի ընթացքում մենք աղօթեցինք նրա համար: Այժմ ես համախմբում եմ ձեզ բոլորիդ` միանալու այս նշանաւոր հովուի ընտրեալ հոգու համար առ Աստուած ուղղած իմ աղօթքներին: Թող Աստուած ընդունի իրեն երկնային սրբերի համայնքում»:
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՊՕՂՈՍ Բ.
Հռոմի պապ
Իսկապէս չափազանց արժէքաւոր էր Գարեգին կաթողիկոսի ներդրումը հայ ժողովրդի ազգային-եկեղեցական կեանքում եւ միջազգային բեմահարթակներում: Նա հեղինակեց տասնեակ բարձրարժէք աստուածաբանական, գիտական եւ գրական աշխատութիւններ, հրատարակեց հարիւրաւոր գրքեր, իրականացրեց լայնածաւալ կրթական եւ քարոզչական գործունէութիւն, կառուցեց եւ վերակառուցեց բազմաթիւ եկեղեցիներ, հիմնեց հաստատութիւններ, համաշխարհային ասպարէզում դարձաւ միջեկեղեցական ճանաչուած եւ յարգուած առաջնորդ, կառուցեց Հայաստանեայց սուրբ եկեղեցու ներքին միասնութիւնն ապահովող ու նրան քրիստոնեայ աշխարհին կապող կենսական կամուրջներ… Նրա ջանքերով Հայ առաքելական եկեղեցին, հայ ժողովուրդը եւ հայկական պետութիւնը առաւել ճանաչելի եւ ներկայանալի դարձան համայն աշխարհում:
Այս տարի լրանում է նաեւ Գարեգին վեհափառի ծննդեան 90-ամեակը: Յիշենք եւ արժանին մատուցենք մեծ հայրապետին:
