Ապրիլի 2-ին ԱՄՆ Կոնգրեսում անցկացուել է Հայոց ցեղասպանութեան ամենամեայ ոգեկոչման միջոցառումը: Վերջինիս մասնակից՝ Կոնգրեսի երկու կուսակցութիւնները ներկայացնող պաշտօնեաները, պահանջել են Ադրբեջանի կողմից հայ ռազմագերիների անյապաղ ազատ արձակում, տեղահանուած արցախահայերի վերադարձի իրաւունքի ապահւում, ինչպէս նաեւ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցներ Ալիեւի եւ Էրդողանի վարչակարգերի նկատմամբ՝ նրանց պատերազմական յանցագործութիւնների եւ ցեղասպանական էթնիկ զտումների համար:
Ոգեկոչման միջոցառումը, որը կրում էր «Յետադարձ հայեացք 2023 թուականի Արցախի ցեղասպանութեանը․ Հայոց ցեղասպանութեան (1915-1923թթ․) յիշատակում» խորագիրը, տեղի է ունեցել ԱՄՆ Կոնգրեսի այցելուների կենտրոնի դահլիճում: Այն ներառում էր ազդեցիկ վկայութիւններ եւ քաղաքական պահանջներ՝ Թուրքիային եւ Ադրբեջանին, ցեղասպանական յանցագործութիւնների համար, պատասխանատուութեան ենթարկելու վերաբերեալ:
«Այս յանցագործութիւնը չաւարտուեց 1915-ին՝ այն շարունակւում է մինչ օրս»,- միջոցառման ընթացքում յայտարարել է Հայ դատի Ամերիկայի յանձնախմբի նախագահ Ջորջ Աղջայանը՝ կիսուելով ցեղասպանութիւնը վերապրած իր ընտանիքի անձնական պատմութեամբ: Նա պատմել է իր մեծ մօրաքրոջ մասին, ով ականատես է եղել հոր գլխատմանը եւ վեց տարի անցկացրել է գերութեան մէջ՝ մինչեւ փրկուելը: Ապա, վերյիշելով իր 2020թ․ այցը Արցախ՝ պատերազմի աւարտից օրեր անց՝ նկարագրելով, թէ ինչպէս էր վախն ու կոտրուածութիւնն արտացոլուած տեղահանուած երեխաների հայեացքներում՝ նոյն զգացողութիւնը, որը տարիներ առաջ ունեցել էր իր տատիկը: «Սրանք առանձին իրադարձութիւններ չէն, դրանք շաղկապուած են իրար»․- ընդգծել է նա՝ յաւելելով․ «Հայերն ընդամէնը ցանկացել են ապրել խաղաղութեան մէջ, բայց այդ խաղաղութիւնը պէտք է լինի արդար եւ կայուն: Որպէս ամերիկահայեր՝ մենք պահանջում ենք գործողութիւններ»:
Միջոցառումը կազմակերպուել էր Կոնգրեսի հայկական հարցերով յանձնախումբը՝ Հայ դատի Ամերիկայի յանձնախմբի ու Ամերիկայի հայկական համագումարի աջակցութեամբ: Այն, ըստ էութեան, հանդիսացաւ Հայ դատի Ամերիկայի յանձնախմբի Արեւելեան եւ Արեւմտեան շրջանների կողմից կազմակերպուած երկուօրեայ ակտիւ քարոզչական աշխատանքների աւարտը, երբ ապրիլի 1-ին եւ 2-ին հարիւրաւոր ակտիւիստներ հանդիպեցին իրենց սենատորների եւ կոնգրէսականների հետ՝ քննարկելու հայանպաստ օրէնսդրական նախագծերը:
Միջոցառման ժամանակ ելոյթ են ունեցել ԱՄՆ Սենատի եւ Ներկայացուցիչների պալատի տասներկու անդամներ, այդ թւում՝ սենատորներ Քորի Բուքերը (Նյու Ջերսի), Էնդի Քիմը (Նյու Ջերսի), Էդ Մարքին (Մասաչուսեթս) եւ Ադամ Շիֆը (Կալիֆորնիայ), ինչպէս նաեւ Կոնգրեսի հայկական հարցերով խմբի հիմնադիր համանախագահ Ֆրենկ Փալոնը (Նյու Ջերսի) եւ փոխնախագահ Բրեդ Շերմանը (Կալիֆորնիայ): Նրանց կողքին ելոյթ ունեցան նաեւ ներկայացուցիչներ Գեյբ Ամոն (Ռոդ Այլենդ), Հերբ Քոնաւեյնը (Նյու Ջերսի), Ջիմ Կոստան (Կալիֆորնիայ), Լորայ Ֆրիդմանը (Կալիֆորնիայ), Ջորջ Լաթիմերը (Նյու Եօրք) եւ Ջիմ Մակգաւերնը (Մասաչուսեթս):
Կապիտոլիումի բլուրում անցկացուող այս ամենամեայ միջոցառումը յիշեցում է՝ արդարութիւնը պահանջում է ոչ միայն յիշատակում, այլեւ գործողութիւններ: Ըստ այդմ՝ Հայ դատի յանձնախմբի ներկայ առաջնահերթութիւններն են․
• Կասեցնել ԱՄՆ ռազմական օգնութիւնը Ադրբեջանին,
• Կիրառել «Մագնիցկու պատժամիջոցներ» ադրբեջանցի ռազմական յանցագործների նկատմամբ,
• Ապահովել հայ ռազմագերիների ազատ արձակումը,
• Միջազգային պաշտպանութեան ներքոյ ապահովել Արցախի տեղահանուած հայերի վերադարձի իրաւունքը
• Պաշտպանել արդար եւ կայուն խաղաղութիւնը, որը մերժում է ուժի սպառնալիքները եւ երաշխաւորում է Հայաստանի ինքնիշխանութիւնը:
Հայ դատի Ամերիկայի յանձնախումբը շարունակում է պահանջել պատասխանատուութիւն Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի կողմից իրականացուած ցեղասպանական քաղաքականութիւնների համար եւ ԱՄՆ իշխանութիւններին կոչ է անում ձեռնարկել վճռական քայլեր՝ հակազդելու նրանց ոճրագործութիւններին:
