Երկար ժամանակ ընդդիմանալուց յետոյ Հայաստանի իշխանութիւնը համաձայնեց Խաղաղութեան պայմանագրի 17 կէտէրից վերջին երկու պահանջի հետ։ Ակնյայտ է, որ այդ կէտէրի ընդունումը դժուար էր անգամ 2020 թուականից Արցախն ու Հայաստանը ծանր պարտութիւնների եւ կորուստների տարած իշխանութիւնների համար։ Իրականում մենք չենք էլ իմանում, թէ ինչ է իրենից ներկայացնում այս պայմանագիրը, որի բովանդակութիւնը մինչեւ վերջ գաղտնի է պահում այն ղեկավարութիւնը, որը ժողովրդից մանդատներ կորզելու նպատակով 2018 թուականին խոստանում էր, թէ դրանից յետոյ պետութեան համար կարեւոր որոշումները կայացուելու են հրապարակայնօրէն, անմիջականօրէն ժողովրդի կողմից։ Իհարկէ, այս անգամ եւս ադրբեջանական պահանջների առջեւ նահանջը ներկայացուեց որպէս մեծ ձեռքբերում, ինչպէս եղել էր մինչ այս, ինչպէս անգամ պատերազմում կրած ճակատագրական պարտութիւնը փորձ արուեց ներկայացնել անգամ որպէս յաղթանակ:
Պետական պատասխանատուութեան զգացումից զուրկ եւ նրա կենսական շահերի հաշուին իշխանութիւնը պահպանել ձգտող անհայրենիք խմբակն այլ կերպ չի էլ կարող վարուել, այլապէս կփաստի իշխանութեան աթոռներին իր գտնուելու անթոյլատրելիութիւնը։ Շահագրգիռ ուժերն ու թշնամիները շատ լաւ հասկանալով Հայաստանի իշխանութիւնների անել կացութիւնը՝ նրա առջեւ դնում են զիջումների նորանոր պահանջներ, որոնց իրականացման դէպքում Հայաստան պետութիւնը պարզապէս կը դադարի գոյութիւն ունենալ։ Իհարկէ, այլեւս ծիծաղելի են հնչում 2020 թուականի պատերազմի պարտութեան կամ Արցախը յանձնելու մեղքը նախկինների վրայ բարդելու այս իշխանութիւնների քաղաքական մանիպուլեացիաները, քան որ ակնյայտ են անգամ պատերազմից յետոյ նրանց չդադարող պարտութիւնները, թշնամու ֆիզիկական, դիւանագիտական, գաղափարական, հուգեւոր-մշակութային ու բարոյական պահանջների առջեւ ընկրկելը։ Ըստ էութեան, 2020 թուականից յետոյ Հայաստանի իշխանութիւնները վերածուեցին երկրում ադրբեջանաթուրքական տանդէմի դրածոների՝ հանուն նրանց շահերի դուրս գալով Արցախի, արցախցիների ու Հայաստանի պետական, անվտանգային շահերի, ու արժէքների դէմ։
Հայաստանի եւ հայութեան դարաւոր թշնամիները շատ լաւ տեսնում են, թէ ժողովրդային աճող անհանդուժողութեան, ինչպէս եւ արտաքին, ոչ բարէնպաստ զարգացումների պայմաններում ինչպէս է նեղանում Հայաստանի իշխանութեան խուսանաւումների դաշտը, եւ փորձում են աննախադէպ այս իրավիճակից օգտուելով հասնել առաւելագոյնին, սկզբունքային զիջումների պարտադրանքով կրկին օրակարգ բերելով Հայաստանը վերջնականապէս ոչնչացնելու ծրագիրը։
ԱՄՆ-ում իշխանութեան փոփոխութիւնը նշանաւորեց մի քանի տասնամեակ աշխարհում աւեր գործած գլոբալիզմի գաղափարաքաղաքական պարտութիւնը։ Միացեալ Նահանգների իշխանութեան այսօրուայ քաղաքականութեան շարունակման դէպքում Եւրոպայի գլոբալիստական էլիտան նոյնպէս ենթարկուելու է վերջնական քայքայման՝ որբ թողնելով Սահակաշուիլու, Զելենսկու եւ Փաշինեանի նման դրածոներին։ Գլոբալիզմի անառակ զաւակները հէնց իրենց երկրներում արդէն իսկ մեծ հարուած են ստացել USAID-ի նման կառոյցի ազդեցութեան ցանցը ներկայացնող զանազան հասարակական, քարոզչական կառոյցների փակմամբ, գլոբալիզմի առաջամարտիկ Սորոսի դէմ ԱՄՆ նոր իշխանութեան ունեցած մերժողական վերաբերմունքի պատճառով։ Գունաւոր յեղափոխութիւններով իշխանութեան բերուած աշխարհի դրածոյ կառավարութիւնները մեծ հարուած են ստանում «Ամերիկայի ձայն» եւ «Ազատութիւն» ռադիօկայանների գործունէութեան դադարեցման դէպքում՝ կորցնելով քարոզչալրատուական հզօր թիկունք։
Այս քաղաքականութեան շարունակման դէպքում աւտօրիտար իշխանիկները զրկուելու են նաեւ իրենց երկրների ներսում ուզած ապօրինութիւնները գործելու, արտաքին հովանաւորութիւնից։
Ասուածի վկայութիւնը կարելի է համարել սոյն թուականի փետրուարի 14-ին ԱՄՆ փոխնախագահ Ջեյ Դի Վենսի ունեցած ելոյթը Միւնխենի անվտանգութեան համաժողւում։ Փոխնախագահի գնահատականները Եւրոպայում ժողովրդաւարութեան իրավիճակի մասին եւ կոնկրէտ անդրադարձը Ռումինիայի ընտրութիւններում թեկնածուի օրինական յաղթանակը չեղարկելու փաստին։
Միւս կողմից՝ ԱՄՆ քաղաքականութեան շրջադարձը Ռուսաստանի նկատմամբ այլ բանի վկայութիւն չէր, քան Ռուսաստանի հզօրանալու փաստի սթափ գնահատումը։ Ուկրաինական ճակատում շօշափելի արդիւնքների հասնող Ռուսաստանում այսօր խօսում են Յալթայի կոնֆերանսից 80 տարի անց աշխարհի նոր վերաբաժանման անհրաժեշտութեան մասին։ Միայն թէ այս նոր վերաբաժանման ժամանակ երրորդ աթոռը կը զբաղեցնի ոչ թէ Հայաստանի իշխանութեանը հայրութիւն անող Բրիտանիան, այլ՝ Չինաստանը։ Սա ենթադրելի, սակայն դեռ չհասունացած հեռանկարից է, իսկ կոնկրէտ փաստէրի թւում է Ռուսաստանի ուշադրութեան մեծացումը Անդրկովասի եւ, մասնաւորապէս, Հայաստանի վրայ։ Ուշագրաւ է, որ վերջերս Ռուսաստանը դիմել է պաշտօնական Հայաստանին տեղեկութիւններ խնդրելով, թէ զօրավարժութիւնների նպատակով ԱՄՆ-ն ի՞նչ զինտեխնիկայ է պատրաստւում բերել Հայաստան։ Ռուսաստանից ժամանակ առ ժամանակ ուշադրութեան արժանի յայտարարութիւններ են հնչում Արցախի հետ կապուած։ Մասնաւորապէս վերջերս ՀՀ-ում Ռուսաստանի դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը խօսեց, թերեւս ոչ ամբողջովին նախկին ձեւաչափով, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունէութեան վերականգնման մասին. «Մենք միշտ աջակցել ենք այդ ձեւաչափին (ԵԱՀԿ ՄԽ), ակտիւօրէն աշխատել ենք այնտեղ եւ երբեք չենք ասել, որ հրաժարւում ենք դրանից»։ Մասնաւորապէս դեսպանի այս արտայայտութիւնն է 2025 թուականի մարտի 7-ի լրատուութեան մէջ մէջբերել ռուսական REX տեղեկատուական գործակալութիւնը։ Նոյն ամսի 18-ին լրատուամիջոցներով տարածուեց Ռուսաստանի փոխարտգործնախարար Ալեքսեյ Օվերչուկի յայտարարութիւնն այն մասին, թէ. «Մոսկուայի, Բաքուի եւ Երեւանի եռակողմ աշխատանքային խումբը չի փակուել. այն քնած վիճակում է»։ Այսպիսով, Ռուսաստանն ազդանշաններ է ուղարկում այն մասին, որ Արցախի հարցը փակուած չէ։
Մի փոքր շեղուելով տուեալ ուղղութեամբ՝ յիշէնք նաեւ, որ նման ազդանշաններ հաղորդում են նաեւ եւրոպական կառոյցները, իսկ Շուեյցարիայի խորհրդարանի վերին պալատը, հետեւելով ստորին պալատի որոշմանը, 2025 թ. մարտի 18-ին ընդունեց հետեւեալ որոշումը. «Լեռնային Ղարաբաղի համար Խաղաղութեան ֆորում. հայերի վերադարձի հնարաւորութեան ապահւում»։ Հայկական կազմակերպութիւնների ու յատկապէս Հայ դատի յանձնախմբի ջանքերով Արցախի ճակատագրի հարցը շրջանառութեան մէջ է նաեւ ԱՄՆ պաշտօնական շրջանակներում։ Իհարկէ, այս ամէնը ոչ թէ աւելորդ լաւատեսութեամբ պէտք է համակէն մէզ, այլ վարակէն հետեւողական ու անդադրում աշխատանքի եռանդով։ Իսկ տխուր ու միաժամանակ զաւեշտալին այն է, որ այս գործընթացներին յստակօրէն դէմ են յատկապէս Ադրբեջանի, Թուրքիայի եւ Հայաստանի իշխանութիւնները։ Աւելին, Հայաստանի իշխանութիւնը հաւաստում է Մինսկի խումբը լուծարելու եւ Ադրբեջանի կատարած պատերազմական յանցագործութիւնների դէմ յարուցուած քրէական գործերը ետ կանչելու մասին, ինչն ուղղակիօրէն կնպաստի Արցախի հարցը թաղելուն։
Կառչած Ադրբեջանի, Թուրքիայի եւ արեւմտեան հովանաւորների փէշերից՝ Հայաստանի իշխանութիւնը մուրում է «Խաղաղութեան պայմանագիր», որը նրա գլխաւոր փաստարկը պէտք է լինի գալիք ընտրութիւններում ժողովրդի առջեւ արդարանալու եւ կրկին նրա մանդատը կորզելու համար։ Ի դէպ, պատասխանելով լրագրողների հարցին, Արդարադատութեան նախարար Սրբուհի Գալեանը մարտի 18-ին մշակուող նոր Սահմանադրութեան մասին ասում է. «Խոսքը «խաղաղութիւնը չվտանգող Սահմանադրութեան մասին է»։ Սրանից յետոյ կասկած կարո՞ղ է լինել, որ նոր Սահմանադրութեան ընդունման հարցն ուղղակիօրէն բխում է Խաղաղութեան պայմանագիրը ստորագրելու դիմաց Ադրբեջանի իշխանութիւնների պահանջից։ Վերադառնանք, սակայն, մեր հիմնական ասելիքին։
Հայաստանի իշխանութիւնը հասկանում է, որ իր ժամանակն անցել է, որ կորցնում է արտաքին յենարանները եւ օր օրի աւելանում է իր ձախաւեր քաղաքականութիւնից դժգոհ ժողովրդի անհանդուրժողութիւնը։ Միւս կողմից, rուսական շրջադարձի հետ աւելանալու է արտաքին երկկողմանի ճնշումը։ Այս պայմաններում ամէն գնով վերարտադրութիւնն այս ղեկավարութեան համար դարձել է իր իշխանութեան գլխաւոր հարցը։ Ցանկացած գնով աթոռները պահպանելու փաստը Նիկոլ Փաշինեանը այնուհետեւ կը ներկայացնի բոլորին որպէս իր արտաքին ու ներքին քաղաքականութեան նկատմամբ ժողովրդի համաձայնութեան ու վստահութեան մանդատ։
Ինչ վերաբերւում է աշխարհաքաղաքական խաղերի մէջ ՔՊ-ի ապագային, ապա այս իշխանութիւնը պատրաստ է ճարպիկ գառան պէս կախուելու եօթ մօր կրծքից։ Ամերիկեան ձախող այցից յետոյ Նիկոլ Փաշինեանն ընդգծուած ձեւով փորձում է ստանալ սեփական քաղաքականութեան մէջ խճճուած Եւրոպայի աջակցութիւնը։ Արդէն առկայ են նշանները, ինչպէս են նրանք փորձում սրբագրումներ մտցնել Ռուսաստանի հետ յարաբերութիւններում։
Այսպիսով, վերադառնալով մեր գլխաւոր ասելիքին, արձանագրենք, որ արտաքին ու ներքին ճնշումների աւելացման եւ քաղաքական խուսանաւումների դաշտի սահմանափակման պայմաններում Փաշինեանի համար հիմնական խնդիր է դառնում գալիք համապետական ընտրութիւններում յաղթանակն ապահովելու համար յաջողութեան հասնելը մինչ այդ եղած բոլոր ընտրութիւններում, որպէսզի յետագայ ընտրակեղծարարութեան համար հնարաւորութիւն ունենայ լիարժէքօրէն օգտագործելու տեղական իշխանութեան լծակները։ Հակառակ պարագայում որեւէ պարտութիւն կարող է շղթայական ռեակցիայ առաջացնել՝ խանդավառելով յաղթանակի համն առած ժողովրդին։ Այդ առումով նրա ամենամօտակայ փորձութիւնը մարտի վերջին կայանալիք Գիւմրիի աւագանու ընտրութիւններն են։ Փաշինեանը հասկանում է, որ Հանրապետութեան երկրորդ քաղաքում պարտուելը կարող է դառնալ իր ընդհանուր պարտութեան սկիզբը։ Այսօր այդ ուղղութեամբ նա մոբիլիզացրել է իշխանական ողջ ռեսուրսը, պաշտօնեաներից եւ հիմնարկների աշխատողներից ոչ միայն անուէրապահ կողմնորոշում է պահանջւում, այլեւ իշխանական թեկնածուի օգտին հաւաքուած ընտրողների ցանկեր։ Ակնյայտ է, որ անգամ ընտրական աղաղակող կեղծարարութեամբ փաշինեանական ռեժիմի համար դժուար է հանրապետութեան երկրորդ քաղաքում փոխել ուժերի հաւասարակշռութիւնը։ Կգնա՞ արդյօք նա աւելի մեծ ապօրինութիւնների՝ ընդհուպ մինչեւ հիմնական թեկնածուի կամ նորընտիր քաղաքապետի դէմ բոյկոտի բեմականացումների եւ՝ անգամ ձերբակալութեան։ Քայլեր, որոնց նա բազմիցս դիմել է մինչ այս։
Այսօր նրա նկատմամբ արտաքին հովանաւորութիւնը թուլացած է, սակայն դեռ պահպանւում է։ Դեռ, որ նրան յանցաւոր աջակցութիւն կարող են մատուցել որոշ դեսպանատների ու երկրում գործող միջազգային կազմակերպութիւնների ներկայացուցիչները։ Ի դէպ ժամանակն է, որպէսզի ժողովուրդը համապատասխան երկրների եւ կազմակերպութիւնների ղեկավարութիւնից պահանջի, ետ կանչելու Հայաստանի կոռումպացուած, աւտօրիտար իշխանութեանը հովանաւորող իրենց պաշտօնեաներին։
Հայաստանում այսօր աւելի ու աւելի բարձր է հնչում ստուարացող զանգուածների ձայնը, ովքեր գիտակցել են դաւաճան իշխանութեան պատճառով հայրենիքի գլխին կախուած սպառնալիքի մեծութիւնը։ Ստուարանում է ազգային արժանապատուութիւն ունեցող երիտասարդութեան բանակը, որը ցանկանում է կանխել հայրենիքին սպասուող ճակատագրական աղէտը։ Մինչ հիմա իր նախաձեռնողականութեամբ փաշինեանական ռեժիմը միշտ մէկ քայլ առաջ է եղել իր դէմ պայքարողներից։ Նրան յաջողուել է նաեւ ընդդիմադիր դաշտի էներգիան պառակտել, շեղել իրենից եւ ուղղել միմեանց դէմ։ Մենք այժմ գտնւում ենք նման իրավիճակում, երբ կամայ կամ ակամայ ընդդիմադիր դաշտի որոշ ուժեր ժողովրդական ցասման էներգիան շեղում են հիմնական թիրախից եւ թուլացնում ազգային դաշտը։ Բոլորը պէտք է հասկանան, որ չսպանուած արջի մորթին չէն կիսում։ Գալիք իշխանութեան հարցը, այսպէս թէ այնպէս, լուծուելու է ընտրութիւնների միջոցով։
Այսպիսով կարելի է եզրակացնել, որ.
-Հայաստանի իշխանութեան ռեյտինգը գտնւում է անցնող 7 տարիների ամենացածր սահմանագծին,
-Հանրապետութեան մասշտաբով առաւել ընդլայնուած է իշխանութիւնների հրաժարականին ձգտող ժողովրդական զանգուածների շրջանակը,
-առաւել մեծ եւ բազմաշերտ է ակտիւ պայքարի պատրաստ մարդկանց քանակը,
– սահմանափակուած է իշխանութեան ապօրինի գործողութիւնների համար արտաքին աջակցութեան հնարաւորութիւնը,
-ծրագրուած, ճանապարհային յստակ քարտէզով պայքարի վերսկսումը կնուազեցնի տեղական եւ համապետական ընտրութիւններում իշխանութիւնների յաղթելու հաւանականութիւնը, կը կանխի ինքնափրկութեան համար հայրենիքի շահերը զոհաբերելու իշխանութեան հնարաւորութիւնը,
-մինչ այս եւ սրան զուգահեռ պէտք է կարեւորել տեղական բոլոր ընտրութիւնները՝ այս շարքում կարեւորագոյններից մէկը համարելով մարտի 30-ին տեղի ունենալիք Գիւմրիի աւագանու ընտրութիւնները,
-ընտրութիւններում ջլատուած ազգային ուժերի դիմաց իշխանութիւնը կենտրոնացնելու է իր հնարաւորութիւնները, հետեւաբար, յաղթանակի երաշխիքը կարող է լինել միասնական թեկնածուի շուրջ ազգային ուժերի համախմբումը,
– բոլոր պարագաներում ազգային ուժերի յաղթանակը եւ հայրենիքի փրկութիւնը հնարաւոր են ընդհանուր նպատակի շուրջ ազգային բոլոր ուժերի միասնական հանդէս գալը՝ մինչեւ իշխանափոխութիւնը։
Գալիք փորձութիւններին յանդիման մեր ժամանակը սահմանափակ է, եւ չպէտք է այն մսխել սպասելով, թէ երբ յեղափոխական իրավիճակն ինքն իրեն կուերաճի յեղափոխական պայքարի։
