«Հայ հասարակական-քաղաքական միտքը 19-րդ դարի վերջին եւ 20-րդ դարի առաջին կէսին.պատմութիւն եւ արդիականութիւն» խորագիրը կրող գիտաժողովը
Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Երեւանի գրասենեակի եւ Խ.Աբովեանի անուան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի համատեղ նախաձեռնութեամբ մարտի 2-ին կայացաւ «Հայ հասարակական-քաղաքական միտքը 19-րդ դարի վերջին եւ 20-րդ դարի առաջին կէսին.պատմութիւն եւ արդիականութիւն» խորագիրը կրող գիտաժողովը։
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ Խ.Աբովեանի անուան ՀՊՄՀ համաշխարհային պատմութեան եւ նրա դասաւանդման ամբիոնի վարիչ Խաչատուր Ստեփանեանը։
Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկան Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Կենտրոնական վարչութեան անդամ Արտաշես Շահբազեանը, ՀՊՄՀ ռեկտոր Սրբուհի Գեւորգեանը, նոյն համալսարանի պատմութեան եւ հասարակագիտութեան ֆակուլտետի դեկան Էդգար Հովհաննիսեանը եւ Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Երեւանի գրասենեակի տնօրէն Ռուզան Առաքելեանը։
«Այն ժողովրդի ժառանգները, ովքեր պատերազմի,սովի, անձեւ քաոսի պայմաններում 1918թ անկախ հանրապետութիւն կերտեցին, նոյն ոգով էլ 1988թ ազգային շարժում սկսեցին։ Այս ամէնը փաստեց,որ նպատակն է ուրուագծում պատմական հոլովոյթի ընթացքը։ Գրեթէ մէկ միլիոն մարդ Ազատութեան հրապարակում հաւաքւում էր «միացոյ’ւմ» կոչի ներքոյ՝ հաւատարիմ Ազատ ու Անկախ ապրելու իր մեծ նպատակին, ինչպէս եւ Միացեալ Հայաստանի համար պայքարի պատրաստակամութեանը։ Այսօրուայ գիտաժողովի ուղերձը եւս մէկ անգամ հաւաստում է, որ հաեօց պետականութիւնն անխաթար պահելու, օրուայ իշխանութիւնների քաղաքականութիւնը ծրագրելու գործընթացում ելակէտը պէտք է լինի ժողովրդի իդէալը»,- նշեց Ռուզան Առաքելեանը։
Զեկուցումներով հանդէս եկան բ.գ.թ դոկտոր Ռուբինայ Փիրումեանը (ԱՄՆ), կրթական վաստակաւոր գործիչ Տիգրան Ճինպաշեանը (Լիբանան), պ.գ.դ պրոֆէսոր Խաչատուր Ստեփանեանը, պ.գ.թ դոցենտ Էդգար Հովհաննիսեանը, պ.գ. դ.պրոֆէսոր Էդիկ Մինասեանը, պ.գ.թ Կարէն Խանլարեանը, պ.գ.դ. պրոֆէսոր Սամուել Պողոսեանը, պ.գ.թ., պրոֆէսոր Աւէտիս Յարութիւնեանը, պ.գ.թ., դոցենտ Հայկ Գրիգորեանը, բ.գ.դ. Վարդան Դեւրիկեանը, բ.գ.դ. պրոֆէսոր Աշոտ Գալստեանը, բ.գ.դ.պրոֆէսոր Վազգէն Համբարձումեանը, բ.գ. թ. Մարիամ Յովսեփեանը, բ.գ.դ. պրոֆէսոր Դաւիթ Գասպարեանը, փ.գ.դ. պրոֆէսոր Ռիմայ Միրումեանը, բ. գ. դ. Մարգարիտ Խաչատրեանը, բ.գ.թ. Արմէն Կարապետեանը։
Գիտաժողովի մասնակիցների զեկուցումները կզետեղուէն առաջիկայում տպագրուելիք գիտաժողովի զեկուցումների ժողովածուի մէջ։
Ստորեւ ներկայացնում ենք Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան ԿՎ անդամ Արտաշես Շահբազեանի ողջոյնի խօսքը «Հայ հասարակական -քաղաքական միտքը 19-րդ դարի վերջին եւ 20-րդ դարի առաջին կէսին։ Պատմութիւն եւ արդիականութիւն» խորագրով գիտաժողովի ժամանակ։
Կանգնած ենք սեփական եսը գտնելու, սեփական ինքնութեան հետ առերեսուելու մարտահրաւէրի առջեւ
Յարգարժան ներկաներ, սիրելի բարեկամներ, «Համազգային» հայ կրթական եւ մշակութային միութեան կենտրոնական վարչութեան անունից շնորհաւորում եմ այս գիտաժողովի գումարումը: «Համազգայինի» ու Խաչատուր Աբովեանի անուան մանկավարժական համալսարանի պատմութեան եւ հասարակագիտութեան ֆակուլտետի նախաձեռնութեամբ կազմակերպուած գիտաժողովը, դատելով հէնց ժողովի խորագրից, արդիական մեծ կարեւորութիւն ունի:
Պատմական ներկայ հանգրուանում, երբ մեր ազգային-պետական կեանքը գաղափարական-քաղաքական խարխափումների, եթէ չասենք մոլորութիւնների մէջ է, կարեւոր է յետահայեաց անդրադարձը քաղաքական-հասարակական մտքի խմորման եւ զարգացման անկիւնադարձային ժամանակահատուածին։
19-րդ դարի վերջին տասնամեակներին մէկ կողմից սաստկանում եւ ֆիզիկական զանգուածային բռնութիւնների ձեւ է ստանում թուրքական հայահալած քաղաքականութիւնը, իսկ միւս կողմից, որպէս նաեւ դիմակայութեան իւրատեսակ դրսեւորում, բուռն վերելք է ապրում հաեօց հասարակական-քաղաքական միտքը, որի ակունքից էլ ի դէպ, պէտք է ծնունդ առնէին ազգային-ազատագրութեան գաղափարախօսութիւնները:
Քիչ ուշ արդէն ասպարէզ իջած ազատագրութեան պայքարի գործիչների վրայ թէեւ մեծ պէտք է լինէր արեւմտեան եւ յատկապէս ռուսական յեղափոխական մթնոլորտի ազդեցութիւնը, սակայն նրանց որդեգրած հասարակական-քաղաքական միտքը արմատներով ու բովանդակութեամբ ամբողջովին սնւում էր ազգային վերազարթօնքի երազանքն ուրուագծող սեփական ակունքներից՝ յանձինս Խաչատուր Աբովեանի, Պատկանեանի, Մկրտիչ Խրիմեանի, Միքայել Նալբանդեանի եւ յատկապէս Րաֆֆու հայրենասիրական քերթուածքների։
Այդ իսկ պատճառով այն ոչ միայն դարձաւ ազգային-ազատագրական գաղափարախօսութիւնների հիմքը, դիմացաւ հակասական ու հարափոփոխ ժամանակների ալեկոծումներին, այլեւ կենսունակ եղաւ 20-րդ դարի վերջին բռնկուած Արցախեան ազատագրական պայքարի օրերին եւ գրեթէ միշտ պատնէշի դեր խաղաց օտար եւ ապազգային հոսանքների ներխուժման դէմ:
Ինչպէս կանգ չի առնում կեանքը, այնպէս էլ չի կարող կանգ առնել հասարակական-քաղաքական մտքի զարգացման ընթացքը, իսկ ազգային գաղափարախօսութիւնների դէմ ժամանակ առ ժամանակ կազմակերպուող արշաւանքները այլ նպատակ չէն հետապնդում քան դրանց փոխարինումը օտար, վերազգային, ազգային իդէալներին ու նպատակներին հակասող գաղափարախօսութիւններով: Եթէ դարեր շարունակ, պատմութեան ամենապղտոր ժամանակներում, բոլոր տեսակի ճակատամարտէրից ու պատերազմներից առաւել հայ ժողովրդի գոյատեւումն ապահովել են հաեօց հոգեւոր-մշակութային, պատմական արժէքները, ապա նոյն եւ առաւել չափով այսօրուայ ու վաղուայ բաց, գլոբալիստական աշխարհում հայ ժողովրդին պաշտպանել ու պահպանել կարող է նրա ինքնութեան միջուկը կազմող եւ իւրատեսակ մարդակային հաւաքականութիւնը բնորոշող ազգային, հասարակական ու քաղաքական արժէքային համակարգը: Թերեւս այսօրուայ հայ մտաւորական սերնդի գլխաւոր առաքելութիւնը այդ արժէքները, հաեօց հասարակական-քաղաքական աւանդական միտքն ու մտածելակերպը սերունդների սեփականութիւնը եւ ապագային միտուած գործունէութեան ծրագրային հէնքը դարձնելն է: Այս իմաստով գուցէ թէ ներկայ գիտաժողովն էլ կարող է իր համեստ ներդրում ունենալ տուեալ կարեւոր գործում: Առաւել քան երբեւէ կանգնած ենք սեփական եսը գտնելու, սեփական ինքնութեան հետ առերեսուելու մարտահրաւէրի առջեւ:
Ողջունում եմ բոլոր ներկաներին ովքեր այստեղ են իրենց զեկոյցներով եւ անգամ ներկայութեամբ օգտակար լինելու համար նշեալ նպատակի իրականացման գործին: Արդիւնաւետ աշխատանք եմ մաղթում գիտաժողովին:
Շնորհակալութիւն:
Համազգային Հայ Կրթական եւ Մշակութային միութեան Երեւանի գրասենեակ
