«Մտահոգութիւնները կփարատուէն այն ժամանակ, երբ որ առարկայական, որոշակի արդիւնքներ լինէն եւ հասկանալի լինի, որ անցնում ենք ինչ-որ ճանապարհ՝ արդիւնք ստանալու համար: Ցաւօք, առ այս պահը, դա չկայ»,- «Առաւոտի» զրուցակիցն է Արցախի խորհրդարանի արտաքին յարաբերութիւնների յանձնաժողովի նախագահ, ՀՅԴ խմբակցութեան անդամ Վահրամ Բալայանը:
– Ֆրանսիայի Հանրապետութեան Սենատը՝ 296 «կողմ» ձայներով, ընդունեց Հայաստանին աջակցող եւ Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցներ առաջարկող բանաձեւ։ Ինչպե՞ս եք գնահատում Սենատի այդ քայլը, գործնականում բանաձեւն ի՞նչ ազդեցութիւններ կարող է ունենալ՝ նկատի ունենալով նաեւ այն հանգամանքը, որ կառավարութեան համար Սենատի որոշումը պարտադիր կատարման ենթակայ չէ: – Ընդհանուր առմամբ, Սենատի որոշումը կարելի է դիտարկել որպէս նախորդ որոշումների շարունակութիւն՝ Ֆրանսիայի Սենատի վերին եւ ստորին պալատների որոշումների՝ Արցախի Հանրապետութեան ճանաչման հետ կապուած: Իհարկէ, օրէնսդիր մարմնի այդ որոշումները, Ֆրանսիայի կառավարութեան համար պարտադիր իրագործման ծրագիր չէ, բայց, համենանդէպս, ինչ-որ առումով, կարելի է համարել ուղենիշ՝ յետագայ գործողութիւնների համար: Միւս կողմից, Ֆրանսիան՝ ԵՄ առաջատար այդ երկիրը, մանաւանդ վերջին շրջանում, աւելի ակտիւ, նորից արձանագրում է, որ Արցախի հարցը լուծուած չէ, թեեւ Ադրբեջանը խօսում է այն մասին, որ 2020 թուականի պատերազմի արդիւնքում հարցը կարգաւորուած է, ապա Ֆրանսիան արձանագրում է՝ Արցախի հարցը գոյութիւն ունի եւ այն լուծելու անհրաժեշտութիւն ունի: Կարծում եմ, որ դա հնարաւորութիւն կը տայ նաեւ, միւս երկրների համար քննարկման դաշտ բացելու: Իհարկէ, դա ինքն իրեն չի լինում, դա աշխատանքի արդիւնքում է լինելու եւ հայկական դիւանագիտութիւնն այստեղ մեծ աշխատանքի խնդիր ունի: Իսկ աշխատանքի պարագայում, հնարաւոր է ամէն ինչի հասնել: Իհարկէ, աշխարհաքաղաքական զարգացումներն էլ իրենց դերակատարումն ունենում են, բայց քանի որ մենք ամէն օր ականատես ենք լինում փոփոխութիւնների, ուստի, պէտք է, այսպէս ասեմ՝ յարմար դիրքաւորուել՝ հարցն առաջ տանելու եւ լուծելու համար:
– Պարոն Բալայան, մի քանի օր առաջ Նիկոլ Փաշինեանը խօսեց արցախահայութեանը սպառնացող ցեղասպանութեան վտանգի մասին. կարելի՞ է այս համատեքստում դիտարկել Սենատի ընդունած բանաձեւը եւ Ձեր կարծիքով, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ միւս երկրները եւս կը հետեւե՞ն Ֆրանսիայի քայլին:
– Իհարկէ, ցեղասպանութեան վտանգը միշտ էլ առկախուած է եւ թէ ԵՄ անդամ երկրների, եւ ՌԴ-ի, եւ ԱՄՆ-ի արձագանքները երբեմն նաեւ դրանից է բխում: Նոյեմբերի 16-ին էլ Իլհամ Ալիեւի հետ հեռախօսազրոյցում, ԱՄՆ պէտքարտուղար Էնթօնի Բլինքէնը Ադրբեջանին կոչ էր արել՝ շարունակել բանակցային գործընթացը, «պահպանել կրակի դադարեցումը, զերծ մնալ սադրանքներից, ուսումնասիրել Հայաստանի հետ վստահութեան ամրապնդման միջոցները` հանուն խաղաղութեան համար պայմանների ստեղծման». այսինքն, այս ամէնը խօսում է նրա մասին, որ մտահոգութիւն կայ, մանաւանդ Մինսկի խումբը ներկայացնող երկրների մօտ՝ անկախ նրանից, իրար հետ համագործակցում են, թէ՝ ոչ: Այս հարցում՝ տարածաշրջանում խաղաղութիւն ապահովելու տեսանկիւնից, համենանդեսպ, միակամ են եւ, ընդհանրապէս, Ադրբեջանի գործողութիւններին գնահատական տալու տեսանկիւնից. մէկը բաց տեքստով է ասում, միւսն՝ ակնարկում է: Ընդհանրացնելու պարագայում՝ բոլորը տեսնում են Ադրբեջանի նախայարձակ գործողութիւնները՝ ՀՀ տարածքների բռնազաւթման հետ կապուած, ուժի կիրառման սպառնալիքները եւ ըստ այդմ էլ, համապատասխան արձագանքներ են տալիս:
– Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում այն, որ Նիկոլ Փաշինեանն առաջին անգամ հրապարակային խօսեց արցախահայութեան ցեղասպանութեան վտանգի մասին, այն դէպքում, երբ մի քանի տարի շարունակ բոլորն են խօսում այդ մասին, իսկ ինքն անտեսելով դա, յամառօրէն խաղաղութեան օրակարգ է առաջ մղում:
– Նոյնիսկ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան ներկայացուցիչներն այս օրերին հարցազրոյցներ են տալիս, որ խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրումն, իհարկէ, չի նշանակում, որ կայուն խաղաղութիւնը գալու է… Գուցէ իրենց են ապահովագրում, յետագայում արդարանալու ինչ-որ հիմքեր են ստեղծում եւ այլն: Համենանդէպս, հնարաւոր է, նաեւ իրենք էլ են տեսնում, որ այդ ճանապարհը, որով այս երկու տարիներին իրենք անցել են, արդիւնաւետ չի: Այսինքն, առարկայական խաղաղութիւնը պէտք է երկկողմանի լինի, միակողմանի լինել չի կարող: Այդ հարցով շատ երկրներ են շահագրգռուած, հետեւաբար, դա բաւականին բարդ հարց է եւ միայն ու միայն խօսել, որ Հայաստանը խաղաղութիւն է ցանկանում, կստորագրէն եւ վաղը խաղաղութիւնը կը լինի, ցաւօք, դա այդպէս չէ:
– «Եւ ես հիմա կարող եմ ասել, որ կառավարութիւնը շատ վաղուց՝ դեռեւս 2021 թուականի յունուարից այդ պայմանաւորուածութիւնն ընդունել է, դրա մասին չի խօսել զուտ կոռեկտութիւնից ելնելով: Եւ ես շնորհակալ եմ Ռուսաստանի Դաշնութեան նախագահին, որ թեման, այնուամենայնիւ, պարզաբանելու հնարաւորութիւնը մէզ համար ընձեռեց: Եւ եթէ մեր կառավարութեան դիրքորոշումը «խուսափողական» է, ըստ էութեան, այսօրուայ մեր դիրքորոշումն այն է, ինչ մէզնից պահանջում էր ընդդիմութիւնը՝ չիմանալով, որ մենք այդ դիրքորոշումը վաղուց ենք որդեգրել: Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային ժողովը, իրենք էլ գուցէ վստահ չլինելով, որ մենք այդ դիրքորոշումը վաղուց ենք որդեգրել: Ինչո՞ւ եմ ասում վստահ չլինելով, որովհետեւ Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի հետ ես շատ վաղուցուանից այդ դիրքորոշումը կիսել էի, եւ պիտի որ այնտեղ այդ տեղեկատուութիւնն արձանագրուած լինէր: Եթէ ընդդիմութիւնը հիմա այլ կարծիքի է եւ համարում է, որ Հայաստանը պէտք է մերժի Ռուսաստանի առաջարկները, ճիշտ կը լինի, որ նրանք դրա մասին բարձրաձայն յայտարարէն»,- երէկ յայտարարեց Նիկոլ Փաշինեանը: Այս մասին ի՞նչ կասեք:
-Աեօ, այդ յայտարարութիւնն առաջին անգամ չենք լսում, Արցախի պատուիրակութեան հետ հանդիպման ժամանակ էլ ինքն ասել է, որ ընդունելի է ռուսական տարբերակը: Պարզապէս, հարցեր կան, որ մենք մանրամասներից, նրբութիւններից շատ տեղեակ չենք լինում: Իհարկէ, մեկնաբանութիւններ են լինում, հաղորդագրութիւններ են տրւում, բայց ամբողջ հարցերի շրջանակը, որոնք քննարկուել են, արդեօ՞ք ներկայացւում է հասարակութեանը: Չնայած, ես այն կարծիքին չեմ, որ հասարակութեանն ամէն ինչ պէտք է ներկայացնել, քանի որ շատ հարցեր նախապատրաստական կամ քննարկումների փուլ են ապրում… Այնուամենանիւ, ՀՀ իշխանութիւնը այդ մասին յայտարարել է, բայց թէ ինչքանո՞վ է դա ազնիւ կամ ինչքանո՞վ է անկեղծ՝ ժամանակն ու յետագայ գործընթացները ցոյց կը տան:
– Նիկոլ Փաշինեանի հետ հանդիպումների ժամանակ տուե՞լ եք Ձեզ հետաքրքրող հարցերը, ստացե՞լ եք պատասխանները, փարատուե՞լ են Ձեր մտահոգութիւնները:
– Այդ մասին շատ ենք խօսել, բացատրութիւններ տրուել են՝ տարբեր մակարդակներում: Չէ, իհարկէ, ո՞նց կարող է փարատուած լինէն: Կփարատուէն այն ժամանակ, երբ որ առարկայական, որոշակի արդիւնքներ լինէն եւ հասկանալի լինի, որ անցնում ենք ինչ-որ ճանապարհ՝ արդիւնք ստանալու համար: Ցաւօք, առ այս պահը, դա չկայ:
Զրոյցը՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
